Ongewenst gedrag op de werkvloer: hoe herken je het en waarom is het belangrijk?
Ongewenst gedrag op de werkvloer. Misschien herken je het wel: het begint vaak klein, als een onschuldig grapje of een toevallige aanraking. Voor je het weet, verandert de sfeer. Dingen die in eerste instantie grappig lijken, voelen ineens ongemakkelijk. Waarom? Omdat er grenzen zijn overschreden – grenzen die niet meteen duidelijk werden aangegeven. In mijn werk kom ik dit maar al te vaak tegen, en het is hoog tijd dat we bespreken waarom dit onderwerp belangrijk is en wat we eraan kunnen doen.
Wat verstaan we onder ongewenst gedrag?
Ongewenst gedrag kent veel gezichten. Denk aan het verschil tussen een plagerijtje en een denigrerende opmerking, of het verschil tussen een vriendelijke aanraking en een fysiek ongemakkelijke situatie. De volgende categorieën ongewenst gedrag komen vaak voor op de werkvloer:
- seksueel grensoverschrijdend gedrag – Dit varieert van dubbelzinnige opmerkingen tot ongewenste aanrakingen.
- fysiek grensoverschrijdend gedrag – Zoals iemand te dicht naderen of aanstoten.
- verbale agressie – Schelden of een dominante, denigrerende toon gebruiken.
- passief grensoverschrijdend gedrag – Denk aan negeren, buitensluiten, roddelen, of geen interesse tonen in elkaars werk. Dit soort gedrag lijkt onschuldig maar is destructief en ondermijnt de samenwerking.
Zo’n situatie kan sluipend ontstaan. Misschien herkent iemand het wel: “Het begon klein, gewoon als een grapje. Iedereen lachte mee.” Vaak denken we dat we ‘niet moeten zeuren’ of ‘geen conflict willen veroorzaken’, maar juist dat maakt dat ongewenst gedrag langzaam steeds verder gaat, grens over grens, tot het uitmondt in een escalatie. En daar wil je niet komen met iets dat ooit als ‘onschuldig’ voelde.
Waarom grenzen stellen belangrijk is
Ongewenst gedrag op de werkvloer vraagt om duidelijke grenzen. Veel mensen vinden het lastig om hun grenzen aan te geven – misschien uit onzekerheid of de angst als “lastig” over te komen. Wat je dan krijgt, is een cultuur waarin mensen ongewenst gedrag door de vingers zien. Dit is ook voor degene die zich ongepast gedraagt verwarrend. De lijn tussen wat wel en niet kan wordt onduidelijk, en dat kan schadelijk zijn voor de hele werksfeer. Bij BedrijvenStressVRIJ helpen we mensen om grenzen aan te geven op een kalme, respectvolle manier. Zo kan ongewenst gedrag uitdoven zonder dat de sfeer verpest wordt.
Het gevaar van een escalatie
Zoals ik al eerder zei, kan ongewenst gedrag als een “sluipmoordenaar” de sfeer op de werkvloer vergiftigen. We herkennen het misschien niet meteen, maar de spanning bouwt zich op tot het niet langer te negeren is. Een medewerker die zijn grenzen niet heeft aangegeven, komt op een punt waarop de frustratie zo groot is dat een uitbarsting onvermijdelijk is. Dit leidt vaak tot een arbeidsconflict, en dat wil je echt niet. Dit soort conflicten oplossen is veel lastiger dan het vroeg signaleren en bespreekbaar maken van problemen.
Hoe creëer je een veilige werkplek?
Het is belangrijk om met elkaar duidelijke afspraken te maken over hoe we met elkaar omgaan. Collega’s moeten zich veilig voelen om grenzen aan te geven en hierover in gesprek te gaan. De werkcultuur is vaak bepalend: in een bouwkeet gelden bijvoorbeeld andere omgangsvormen dan op een basisschool.
Het leiderschapsteam speelt een cruciale rol. Wat zij onderling laten zien, zet vaak de toon voor de rest van de organisatie. Als binnen het leiderschapsteam ongewenst gedrag wordt getolereerd, ontstaat er een parallelproces: de manier waarop mensen elkaar behandelen in de top, zie je vaak terug op de werkvloer. Dat werkt door naar klanten en leveranciers. Wanneer deze merken dat er een negatieve cultuur heerst, kan dat zelfs gevolgen hebben voor het vertrouwen en de samenwerking met de organisatie. Het is een subtiele maar krachtige invloed.
Hoe herken je ongewenst gedrag?
Hoe zorg je ervoor dat je ongewenst gedrag op tijd signaleert? We horen vaak dat managers in organisaties denken dat alles wel goed loopt, omdat het in functioneringsgesprekken niet ter sprake komt. Maar ongewenst gedrag herken je niet in een jaarlijkse evaluatie. Dit vraagt om regelmatige, directe gesprekken waarin je de werkvloer écht leert kennen.
Hier zijn enkele tips om alert te blijven:
- maak tijd voor echt contact – Loop rond, praat met je mensen en vraag niet alleen hoe het werk gaat, maar ook hoe ze zich voelen. Dit hoeft geen 360-graden feedbackformulier te zijn, maar eenvoudige gesprekken waarin medewerkers hun gevoel van veiligheid en tevredenheid kunnen delen.
- let op subtiele signalen – Collega’s die veel te laat komen, onnodig lang doorwerken of opvallend vaak ziek zijn, kunnen signalen geven dat ze niet lekker in hun vel zitten. Vraag vanuit zorg wat er speelt, zonder te oordelen.
- zorg voor een open cultuur – Wanneer een medewerker met een probleem naar je toe komt, luister en vraag door. Vaak spelen er zaken die mensen moeilijk vinden om direct te benoemen. Een veilige omgeving creëert ruimte voor kwetsbaarheid, en dat helpt in het vroegtijdig aanpakken van problemen.
hoe BedrijvenStressVRIJ kan helpen om ongewenst gedrag aan te pakken en verzuim te verminderen
Bij BedrijvenStressVRIJ helpen we organisaties om ongewenst gedrag op de werkvloer aan te pakken, wat direct bijdraagt aan het verlagen van verzuimcijfers. Door middel van gerichte trainingen en coaching leren we medewerkers en leidinggevenden om constructief met ongewenst gedrag om te gaan, grenzen aan te geven en destructieve patronen vroegtijdig te herkennen. Deze vaardigheden bevorderen een open werkcultuur waarin mensen zich veilig en gewaardeerd voelen. Daarnaast ondersteunen we het management met het opstellen van duidelijke omgangsregels, afgestemd op de bedrijfscultuur, zodat een duurzame, positieve werkomgeving ontstaat waarin verzuim structureel vermindert.
